.jpg)
Edukacja przyrodnicza
Umiejętność współżycia człowieka z przyrodą należy zaszczepiać dzieciom od najwcześniejszych lat. Aby ją szanowały, muszą ją wcześniej poznać. Proces poznawania przyrody przez dzieci oraz jej ochrony nie jest procesem jednorazowym, ale wymaga dużej świadomości nauczycieli, rodziców w tym zakresie.
Świat przyrody jest dla dzieci w wieku przedszkolnym niezmiernie interesującym obiektem. Szuman twierdził, że „wiadomości z przyrody najbardziej odpowiadają sposobom myślenia dziecka”, dlatego też obserwacja jest nieodzowną formą obcowania z przyrodą a ciągły z nią kontakt – naturalnym dążeniem dziecka do rozwoju”(źródło: M. Studzińska Dzieci przedszkolne poznają przyrodę ożywioną).
Środowisko przyrodnicze składa się z wielu obiektów i zjawisk, które znacznie się różnią się od siebie swoistymi cechami i relacjami. Jest ono bogatym źródłem bodźców, które oddziaływują na różne zmysły dziecka: zwłaszcza słuch, wzrok i powonienie. Jeśli nie uda nam się wyrobić w dziecku szacunku dla przyrody to „ …nie będzie mu bliski pies i ptak, nie równy motyl i kwiat, w kamyku i muszelce nie odnajdzie brata” (Janusz Korczak). Jednak celowo zorganizowane lub przygotowane przez człowieka środowisko przyrodnicze może stanowić miejsce edukacji, będące obiektem obserwacji, doświadczeń oraz zajęć praktycznych.
W edukacji, poprzez przyrodę i wiedzę o przyrodzie można kształtować u dzieci wiele postaw: wrażliwość, szacunek, racjonalne i oszczędne korzystanie z zasobów natury, dążenie do kontaktów z otoczeniem.
Środowisko przyrodnicze jest bardzo złożone, zatem ma wielorakie znaczenie dla człowieka. Można wyróżnić znaczenie: wychowawcze, estetyczne, zdrowotne, relaksacyjne czy gospodarcze. W zależności od tego, z jakimi wartościami będzie się utożsamiał uczestnik edukacji przyrodniczej i w jakim zakresie będzie przyjmował za swoje wartości mu przekazywane, tak będzie zachowywał się w przyszłości wobec przyrody.
Dom rodzinny ma istotne znaczenie w kształtowaniu zachowań proekologicznych małych dzieci. Wynika to ze szczególnej podatności małego dziecka na oddziaływanie rodziców oraz innych członków rodziny. Za znaczący kontekst oddziaływań wychowawczych na rozwój postaw proekologicznych należy uznać tryb życia rodziny, za pośrednictwem której dzieci uczestniczą w czynnym wypoczynku, spacerach, wycieczkach, jeżdżą na rowerach, poszukują wspólnie darów natury. Kontakt dziecka z polem, lasem, zwierzętami dostarcza miłych wrażeń, rozwija ciekawość, rozbudza chęć przeżywania przygód, pozwala na doświadczanie różnymi zmysłami. Są to oddziaływania nieformalne, a ich sukces zależy od tego, czy sami rodzice prezentują odpowiednie postawy i zachowania proekologiczne.
Edukacja przedszkolna w przeciwieństwie do edukacji w rodzinie ma charakter formalny i w pewnym stopniu odwołuje się do naukowych faktów, porządkując doświadczenia dziecka według określonych reguł. Ten rodzaj edukacji jest intencjonalny i szczegółowo zaprogramowany. Poprzez edukację intencjonalną dziecko przyswaja sobie wiedzę bardziej złożoną, która tworzy określony obraz rzeczywistości. Organizowane są różnego rodzaju wycieczki do lasu, opieka nad ogródkiem przedszkolnym, kącikiem przyrody czy małymi zwierzętami.
Uzasadnionym jest, aby już od najmłodszych lat edukacja przyrodnicza stanowiła część działalności opiekuńczo – dydaktyczno – wychowawczej zarówno nauczycieli jak i domu rodzinnego. Poprzez wykorzystywanie różnych form pracy z dziećmi można im uświadomić, że środowisko naturalne jest dla człowieka niezbędne do życia, więc należy o nie dbać. Zasadniczym zadaniem jest zatem kształtowanie u dzieci wrażliwości na przyrodę zarówno ożywioną jak i nieożywioną oraz budowanie poczucia odpowiedzialności i wielkiej troski o jej zachowanie. Uświadamiamy przez to dzieciom, że człowiek niszcząc przyrodę niszczy samego siebie.